 |
|
 |
|
Tasarım Tasarım tescili, ürünlerin dış görünümünü koruyan bir sınai mülkiyet hakkıdır. -------------------------------------------------------------------------------- Bir tasarımın hukuki korunmasının sağlanması için bazı unsurları içermesi gerekir. a) Yenilik Bir tasarımın aynısı, başvuru veya rüçhan tarihinden önce dünyanın herhangi bir yerinde kamuya sunulmamış ise, o tasarım yeni kabul edilir (KHK m. 6/I). Tasarımlar sadece küçük ayrıntılarda farklılık gösteriyorlarsa aynı kabul edilir. Karşılaştırılan tasarımlar hem yan yana konulur, hem de ayrı ayrı bakılarak değerlendirilir. Yenilik belirlenirken, ayırt edici niteliğe oranla yüzeysel bir inceleme yapılır. b) Ayırt edici nitelik Ayırt edici kavramı, bir şeye özgün nitelikleri, özellikleri belirtmek için kullanılır. Bir endüstriyel tasarımın bilgilenmiş kullanıcı üzerinde bıraktığı genel izlenim ile diğer bir tasarımın böyle bir kullanıcı da bıraktığı genel izlenim arasında belirgin bir farklılık oluşuyorsa bu tasarım ayırt edici niteliğe sahiptir (KHK m. 7). Bir tasarımın, ayırt edici nitelik bakımından diğer tasarımlardan göstermesi gereken farklılığın derecesi belirgin bir farklılık şeklinde olmalıdır. c) Ürün veya ürün parçası Üründen bağımsız olan bir tasarım hukuki himaye görmez. Koruma görecek olan tasarımın, bir ürün veya parçasına uygulanması gerekir (KHK m. 3 b. A; m. 26/II). KHK'de ürün olarak; nesne, bileşik sistem veya bu sistemin parçaları, set, takım, ambalajlar, birden çok nesne veya sunuşun bir arada algılanabilen bileşimleri, grafik semboller ve tipografik karakterler olarak sayılmıştır (m. 3 b. B). d) İnsan duyuları ile algılanabilen görünüm Tasarım, ürünün görünümü ile ilgili bir özellik ve kavramdır. Tasarımın özellikleri, öncelikle insanın görme duyusuna hitap ederken; diğer duyuları ile de algılanabilir KORUMA SÜRESİ -------------------------------------------------------------------------------- Tescili yapılmış tasarım sahibine, "Endüstriyel Tasarım Tescil Belgesi" verilir. Tescilli tasarımların koruma süresi başvuru tarihinden itibaren 5 yıldır. Bu sürenin beşer yıllık dönemler halinde yenilenmek üzere toplam 25 yıla kadar uzatılma imkanı mevcuttur. ENDÜSTRİYEL TASARIM TESCİL BAŞVURUSU -------------------------------------------------------------------------------- KHK ile sağlanan tasarım koruması, tescil yolu ile verilen belgeyle yapılır. Tasarımların tescili için yetkili merci Türk Patent Enstitüsü'dür. Yurt içinden ve yurt dışından yapılacak tüm başvurular Türk Patent Enstitüsü'ne veya onun yetkili kıldığı makama yapılır. Bir tasarımın tescili için, 554 sayılı KHK'nin Uygulama Şeklini Gösterir Yönetmeliğe ekli örneğe göre hazırlanan tasarım başvurusu dilekçesi ile Türk Patent Enstitüsü'ne yapılır. Başvuru için gerekli olan belgeler şunlardır. a) Başvuru dilekçesi, b) Başvuru ücreti, c) Tasarımı açıklayan tarifname ve tasarımı konu alacak veya tasarımın uygulanacağı ürünlerin tanıtımı (4 adet), d) Görsel anlatım (11 adet), e) Tasarımcının kimliği. Bu belgelerin tamamının başvuru esnasında verilmesi durumunda başvuru tarihi, kesinleşmiş olacaktır. Tasarımın başvuru sahibinin tüzel kişi olması halinde, noterden onaylı imza sirküleri de Enstitü'ye verilmelidir. BAŞVURUNUN İNCELENMESİ -------------------------------------------------------------------------------- Tasarım tescil başvurusu Türk Patent Enstitüsü tarafından; şekli, başvuruda bulunma hakkı, rüçhan hakkı ve mutlak red nedenleri (kamu düzeni ve genel ahlaka aykırı tasarımlar gibi) bakımından incelenir. Enstitü yapacağı inceleme sonucunda aşağıda belirtilen kararlardan birini verir. a) Tescil talebinin geri çevrilmesi, b) Herhangi bir eksikliğin olmadığına karar verirse, başvurunun kesinleşmesi, c) Eksikliklerin yönetmelikte öngörülen süre içinde giderilmesi. TESCİL VE YAYINLAMA -------------------------------------------------------------------------------- Gerekli kanuni şartlar yerine getirilmiş ve başvurunun geri çevrilmesini gerektirecek bir neden yoksa başvuru tarihi kesinlik kazanmış olmakla, tasarım sicil'ine kayıt edilir (KHK m. 34). Sicile kaydı yapılmış tasarımlar, aylık çıkmakta olan Resmi Endüstriyel Tasarımlar Bülteninde yayımlanır. Yayım süresi 6 aydır. Kayıt ve yayın işlemi, KHK ve Yönetmelikte öngörülen şekil, şartlar ve unsurları da kapsamak üzere yerine getirilir. Başvurunun yayınlanması hukuki sonuçlar doğurur. Tasarım tescil başvurusu sahibi eğer dilerse, referans tarihinden başlamak ve 30 aydan uzun olmamak üzere, başvuru sırasında yayının ertelenmesi talebinde bulunabilir. Yayın erteleme talebi bulunan ve başvuru tarihi kesinleşmiş olan başvurunun sicil kaydı yapılır, ancak gerek tasarımın görsel anlatımı gerekse başvurunun diğer belgeleri kamu incelemesine kapalı tutulur. İTİRAZ VE İNCELENMESİ -------------------------------------------------------------------------------- İlanı yapılmış bir tasarımla ilgili olarak, gerçek veya tüzel kişiler ile ilgili meslek kuruluşları gerekçelerini açıkça belirtmek ve ilgili yönetmelikte öngörülen şartları yerine getirmek koşuluyla, tasarım belgesinin verilmesine karşı Enstitü nezdinde itiraz edebilir. Bu itirazların yazılı olarak ve ilan tarihinden itibaren altı ay içinde yapılması zorunludur. Ayrıca, yapılacak olan itirazın nazara alınması için, Yönetmelikte öngörülen itiraz ücretinin de ödenmesi gerekir. Enstitü itirazları incelerken gerekli gördüğü takdirde, tarafların itiraz ve savunmalarını ilgili taraflara iletir ve yazılı görüşlerini alır. Enstitü itirazları inceledikten sonra aşağıda belirtilen kararlardan birini verir (KHK m. 38): a) Şekli bir işlemin yerine getirilmediği veya eksik yapıldığına ve bu eksikliklerin giderilmesine, b) Tasarım belgesinin verilmesi ile ilgili işlemlerin geçersizliğine, c) Eksikliklerin yapıldığı yere kadar geriye dönülmesi ve işlemlerin yeniden yapılmasına, d) Tasarım belgesinin iptaline. Tasarım belgesinin iptal kararı ilgili bültende yayınlanır. TESCİLİN SONUÇLARI VE TASARIMLARIN KORUMA SÜRESİ -------------------------------------------------------------------------------- Tescili yapılmış tasarım sahibine, "Endüstriyel Tasarım Tescil Belgesi" verilir. Tescil kurucu etki sağlar. Tescille sağlanan hukuki sonuçlar şunlardır: a) KHK ile sağlanan tasarım koruması, tasarım tescili ile elde edilir. b) Tescil ile tasarım hakkının koruma kapsamı belirlenir. c) Tescil ile tasarım hak sahipliği oluşur. Bundan sonra tasarım hakkı sahibi mutlak hak sahibi olur. Tescilli tasarımların koruma süresi başvuru tarihinden itibaren 5 yıldır. Anılan süre beşer yıllık dönemler halinde yenilenmek üzere toplam 25 yıla kadar uzatılır. ENDÜSTRİYEL TASARIM VE HUKUK -------------------------------------------------------------------------------- Tasarım hakkı tasarımcıya veya onun hukuki haleflerine aittir. Tasarımın kullanılması hak ve yetkileri münhasıran tasarım hakkı sahibinindir. Üçüncü kişiler, tasarım hakkı sahibinin izni olmadan koruma kapsamındaki tasarlanan veya tasarımın uygulandığı bir ürünü üretemez, piyasaya sunamaz, satamaz, sözleşme yapmak için icapta bulunamaz, ithal edemez, ticari amaçlı kullanamaz veya bu amaçla elde bulunduramaz. TASARIM SAHİBİNİ KORUYAN İSTİHKAK DAVASI -------------------------------------------------------------------------------- Gerçek tasarım sahibi veya halefi, haksız tasarım sahibine veya onun halefine, tasarım incelemesi devam ederken başvurunun gasp edilmesi nedeniyle istihkak davası açabilirler (KHK m. 19). Yetkisiz kişiden başvurma hakkını devralmış kişinin iyi niyeti korunmaz, ona karşı da aynı dava yöneltilebilir. Gerçek tasarım sahibi; haksız başvuru sahibine tasarım tescil belgesi verilmişse, tasarımın kendisinin devredilmesini dava yoluyla isteyebilir. Dava, tescilli tasarım hakkının ilan tarihinden itibaren iki yıl içinde, kötü niyetin varlığı halinde tasarımın koruma süresinin sonuna kadar açılabilir (KHK m.19). KORUMA KAPSAMINA GİRMEYEN TASARIMLAR -------------------------------------------------------------------------------- - Yenilik ve ayırt edicilik özelliği bulunmayan tasarımlar, - Kamu düzeni ve genel ahlaka aykırı tasarımları, - Teknik fonksiyonun gerçekleştirilmesinde, tasarımcıya tasarıma ilişkin özellik ve unsurlarda hiçbir seçenek özgürlüğü bırakmayan tasarımlar, - Tasarlanan veya tasarımın uygulandığı ürünü, başka bir ürüne mekanik olarak monte edebilmek veya bağlayabilmek için ancak belirli biçim ve boyutlarda üretilebilen tasarımlar koruma kapsamı dışında tutulmaktadır. TASARIM HAKKINA TECAVÜZ HALİNDE KORUNMASI -------------------------------------------------------------------------------- Tasarım hakkı iki yüze sahiptir. Bu hakkın olumlu yüzü sahibine kullanma ve olumsuz yüzü ise, tasarımın başkası tarafından izinsiz kullanılmasını menetmek yetkisini tasarım sahibine vermesidir. Tasarım başvurusu ve tasarım tescil belgesi, sahibine hukuki koruma sağlar. Tasarım hakkının korunması, hukuk davaları ve/veya ceza davalarına konu olabilir. A) Hukuk davaları Tasarımdan doğan hakları tecavüze uğrayan tasarım hakkı sahibi, aşağıdaki taleplerde bulunabilir (KHK m. 49): - Tecavüzün önlenmesi davası - Tecavüzün durdurulması davası - Tecavüzün giderilmesi davası - Tecavüzün tespiti davası - Tazminat davaları - Maddi tazminat davası - Manevi tazminat davası - İtibar tazminat davası - El koyma - Ürünler ve araçlar üzerinde mülkiyet hakkı tanınması - Şekil değiştirme ve imha - Mahkeme kararının ilgililere tebliği - Kamuya ilan yoluyla duyurulması ve hükmün ilanı - İhtiyati tedbirler - İhraç ya da ithal edilen var ise bu ürünlerin gümrüklerde el konulması B) Ceza davaları Tasarım hakkına tecavüz halinde verilecek cezalar işlem, fiil ve suça iştirak (katılma) ayırımına bağlı olarak farklılıklar göstermektedir. Kanuna uymayanlar hakkında hapis cezası, para cezası, işyerinin kapatılması, ticaretten men edilmesi yaptırımları getirilerek, uygulamada etkinliğin sağlanması amaçlanmıştır (KHK m.48/A). Tasarımdan doğan haklara verilecek cezaların alt ve üst sınırları aşağıdaki gibidir: Bir yıldan dört yıla kadar hapis cezası, 4.994.000.000,- Liradan 16.648.000.000,- Liraya kadar para cezası, İşyerlerinin bir yıldan az olmamak üzere kapatılması, Tecavüz edenlerin bir yıldan az olmamak üzere ticaretten men edilmeleri. ULUSLAR ARASI ENDÜSTRİYEL TASARIM TESCİLİ -------------------------------------------------------------------------------- AVRUPA TOPLULUK TASARIM TESCİLİ 5.1.2002 tarihinde yayınlanan Avrupa Topluluğu Konsey Tüzüğü (EC 6/2002) uyarınca, 1 Nisan 2003 tarihinden itibaren Avrupa Birliği üyesi 25* ülkeyi kapsayacak üniter ve otonom bir tasarım koruma sistemi sağlanmaktadır. Tüzük ile temin edilen korumanın en önemli özelliği tescilli ve tescilsiz tasarımlara sağladığı çifte koruma sistemidir. Tescilli tasarımlar dosyalama tarihi ve ona bağlı resmi yayın ile sağlanan haklara sahip olurken, tescilsiz tasarımlar, tasarımın açıklanmasından itibaren üç yıllık bir süre için orijinal tasarımın kopyalarının kullanımıma engel olabilmektedir. Topluluk Tasarım tescilleri için yetkili merci İspanya'nın Alicante şehrinde bulunan ve şimdiye kadar Topluluk Marka Tescillerini üstlenen OHİM (Office for the Harmonization in the Internal Market) dir. Başvuru ve İşlemler: Topluluk tasarım başvurusu Avrupa Birliği, Dünya Ticaret Örgütü, Paris Birliği üyesi ülke vatandaşları veya bu ülkelerden birinde ticari faaliyeti veya ikameti olan kişilerce (özel ve tüzel) dosyalanabilmektedir. Başvuru için Gerekenler : Başvurular, Topluluk Ofisi tarafından oluşturulacak başvuru formu ile ve alışılagelmiş bilgi (başvuru sahibinin bilgisi, tasarım örneği, tasarımın uygulanacağı ürünler) ile yapılmaktadır. Aynı ürün sınıfına (Locarno Sınıflandırması **) dahil olmak koşuluyla, çoklu tasarımlar tek başvuruda toplanabilir. Ancak, bir çok ülkenin Kanununda da olduğu gibi, "süslemeler" çoklu tasarım konusu olamamaktadır. Başvuru dili: İngilizce, Fransızca veya Almanca'dan herhangi biri olacaktır ve ikinci bir dil belirtecektir. İnceleme: Dosyalanan başvurular yalnızca dosyalama gereklerine uygunluk açısından şekli incelemeye tabi olmaktadır, yenilik ve ayırt edici özellik açısından incelenmemektedir. Dosyalama tarihi ise, bu incelemeden sonra kesinlik kazanacaktır. Tescil ve Yayın: Şekli incelemeyi müteakiben tasarım tescil edilmekte ve Topluluk Tasarım Bülteninde yayınlanmaktadır. Yayın, başvuranın isteği üzerine dosyalama (veya varsa rüçhan) tarihinden sonraki 30. aya kadar ertelenebilmektedir. Koruma Kriterleri: Topluluk tasarımının uyması gereken kriterler "Yenilik ve Ayırt Edici" özelliğe sahip olmasıdır. Koruma Süresi: Tescilsiz tasarımlar için koruma süresi, yenilik ve ayırt edici kriterlere sahip olması koşuluyla, tasarımın Topluluk içinde kamuya sunulduğu tarihten itibaren üç yıldır. Tescilsiz tasarımlar için 6 Mart 2002 tarihinden itibaren koruma mevcuttur. Tescilli tasarımlar ise 5 yıllık süreler için tescil edilebilir ve toplam 25 yıla kadar 5 kez yenilenebilmektedir. Devir ve Lisans: Topluluk Tasarımı devir ve lisans konusu olabilmektedir. Lisans, topluluğun tamamı için geçerli olabildiği gibi, bazı ülkeler için de olabilmektedir. Topluluk Tasarımının Savunulması: Tescilli Topluluk tasarımı için hükümsüzlük talebi OHIM nezdinde yapılmaktadır. Tescilsiz Topluluk Tasarımı için her üye ülke tarafından belirlenecek Topluluk Tasarım Mahkemelerinde dava açılabilmektedir. Topluluk Tasarımı (CD) ile Topluluk Markası (CTM) arasındaki farklılıklar: Topluluk Markasının aksine, Topluluk tasarımında ayrıntılı inceleme, itiraz prosedürü, 3. şahısları tarafından itiraz veya görüş bildirimi, kıdem talebi, ulusal tasarım tesciline dönüş ve kullanım zorunluluğu yoktur. Türkiye'nin Durumu: Türk başvuruları, Paris Birliği ve Dünya Ticaret Örgütü üyesi olması sıfatıyla Topluluk Tasarımı dosyalanabilmektedir. Başvurular, Topluluk Markasında olduğu gibi, Topluluk üyesi ülkelerden birinde kayıtlı bir marka vekili aracılığıyla yapabilmektedir. Süre: Türk başvuruları, Paris Birliği ve Dünya Ticaret Örgütü üyesi olması sıfatıyla Topluluk Tasarımı dosyalanabilmektedir. Başvurular, Topluluk Markasında olduğu gibi, Topluluk üyesi ülkelerden birinde kayıtlı bir marka vekili aracılığıyla yapabilmektedir. Topluluk Tasarım Tescil başvurusu yapılmasından sonra tescil belgesinin alınmasına ve tescilin kesinlik kazanmasına kadar geçen süre yaklaşık 7 aydır. Ülkeler: Avusturya, Belçika, İngiltere, Danimarka, Almanya, Finlandiya, Fransa, Yunanistan, İrlanda, İtalya, Lüksemburg, Hollanda, Portekiz, İspanya, İsveç, Kıbrıs, Çek Cumhuriyeti, Estonya, Macaristan, Letonya, Litvanya, Malta, Polonya, Slovak Cumhuriyeti ve Slovenya. (2007 yılı itibariyle ise Romanya ve Bulgaristan) Locarno Sınıflandırması: 8 Ekim 1968 tarihinde Locarno'da imzalanan Anlaşma, Endüstriyel Tasarımları da içeren alfabetik mal listesi ve bunların ait olduğu sınıf ve alt sınıflardan oluşmaktadır. AVRUPA BİRLİĞİ TASARIM BAŞVURUSU: -------------------------------------------------------------------------------- 12/12/2001 tarihinde Avrupa Konseyi tarafından kabul edilen Topluluk Tasarım Tescili 01/4/2003 tarihi itibariyle uygulanmaya başlanmıştır. Buna göre tek bir başvuru ile AB'ne üye 25 ülkede tasarım tescili almak mümkün olmaktadır. İşlemler, İspanya'nın Alicante şehrinde bulunan OHIM tarafından yürütülmektedir. Tek başvuru ile koruma maliyet ve zaman yönünden avantaj sağlamıştır.Ayrıca hukuksal korumadaki tecavüz ve hükümsüzlük konularını da tek yerden hükme bağlama kolaylığını beraberinde getirmiştir. Tescilli Tasarım haklarında koruma 5 yıl dır ve 4 kez yenilenme hakkı vardır. Toplam 25 yıl dır. Yenileme işlemi de tek bir başvuru ile yapılmaktadır. ULUSLAR ARASI TASARIM TESCİLİ: -------------------------------------------------------------------------------- Tasarımların uluslar arası boyutta tesciline imkan veren Lahey Anlaşması Cenevre Metnine göre;01/01/2005 tarihinden itibaren Türkiye de de uygulamaya geçmiştir. Bu anlaşmaya Türkiye dahil 40 ülke üyedir. Diğer uluslar arası yada bölgesel başvurularda da olduğu gibi tek bir başvuru ile seçilen ülkelerde endüstriyel tasarım tescili ile koruma sağlamak mümkün olabilmektedir. Böylece her ülkeden vekil bulunması, evrak hazırlanması,ülkenin para birimine göre para ödenmesi ve tercümelerin yapılması gibi işlemlerin yapılmaması gibi büyük avantajlar sağlamaktadır. Lahey Anlaşmasına göre yapılacak uluslar arası işlemlerdeki yetkili kuruluş WIPO'dur.Uluslararası başvuruda da Ulusal Başvuruda olduğu gibi yayın erteleme ve Rüçhan Hakkı talepleri yapılabileceği gibi, birden fazla tasarım ile çoklu başvuruda yapılabilir. |
|
 |
 |